Tuesday, February 12, 2019

လူတေယာက္ရဲ႕ စ႐ိုက္လကၡဏာအစပ်ိဳးျခင္း



လူတေယာက္ရဲ႕ စ႐ိုက္လကၡဏာအစပ်ိဳးျခင္း ~

လူတေယာက္ရဲ႕ Personality လိုု႔ ဆိုုလိုုက္ရင္ ကၽြန္မအတြက္ေတာ့ ခဏအတြင္းမွာ ျမင္လိုုက္ရတဲ့ အေပၚယံအသြင္အျပင္ စမတ္က်ေသသပ္မွႈနဲ႔ အတန္ၾကာေပါင္းၾကည့္မွ သိရမယ့္ (မ်က္စိနဲ႔မျမင္ႏိူင္တဲ့) ပင္ကိုုယ္အတြင္းစရိုုက္ အဲဒီႏွစ္ခုုေပါင္းထားတယ္လိုု႔ နားလည္မိပါတယ္။ ေမြးစကေန ေသဆံုုးတဲ့အထိ လူတေယာက္ရဲ႕ျဖစ္တည္မွႈ စရိုုက္ ဗီဇဆိုုတာေတြကိုု ဟိုုးေရွးပေဝသဏီကတည္းက အေတြးအေခၚပညာရွင္ေတြ၊ စိတ္ပညာရွင္ေတြ၊ တျခားေသာ ပညာရွင္ေပါင္းမ်ားစြာက ရွဳေထာင့္မ်ားစြာကေန ဆင္ျခင္သံုုးသပ္၊ ေလ့လာ သုုေတသနျပဳခဲ့ၾကၿပီးလည္း ျဖစ္တယ္။ အဲဒီအထဲကမွ Sigmund Freudရဲ႕ သီအိုုရီကိုု နည္းနည္းေလးဆြဲထုုတ္ၿပီး ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။
Sigmund Freud ရဲ႕ လူတေယာက္ရဲ႕စရိုုက္လကၡဏာ ၾကီးထြားရွင္သန္လာပံုုကိုု စိတ္ပညာပိုုင္းဆိုုင္ရာရွဳေထာင့္ကေန ခ်ဥ္းကပ္တဲ့ သီအိုုရီအရ လူတေယာက္ရဲ႕ Personality မွာ အပိုုင္း ၃ပိုုင္းပါဝင္တယ္လိုု႔ ဆိုုခဲ့တယ္။ 
Personality = The Id + Ego + Superego လိုု႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။


Personalityကိုု Freudက ေရခဲေတာင္ၾကီးေတြနဲ႔ ခိုုင္းႏွိႈင္းျပခဲ့တယ္။ ေရေပၚေပၚေနတဲ့ ေရခဲေတာင္ထိပ္ဖ်ားပိုုင္းအနည္းငယ္ကေလးဟာ သိစိတ္ကိုု ေဖာ္ညႊန္းတာျဖစ္ၿပီး ေရေအာက္မွာ က်န္ေနတဲ့ ဧရိယာၾကီးမားလွတဲ့ ေရခဲေတာင္အေျခဟာ မသိစိတ္ျဖစ္တယ္လိုု႔ သူက ဆိုုတယ္။ အဲဒီေအာက္ေျခပိုုင္းဟာ ပုုန္းခိုုေနတဲ့ စိတ္ဆႏၵေတြ၊ လိုုခ်င္တပ္မက္မွႈေတြ၊ အေတြးစိတ္ကူးေတြနဲ႔ အမွတ္ရေအာက္ေမ့ဖြယ္ေတြ သိုုသိပ္သိမ္းဆည္းထားရာလိုု႔ ဆိုုတယ္။ အဲဒီေနရာဟာ The Id အေျခခ်ရာ ေနရာျဖစ္တယ္လိုု႔လည္း ေျပာခဲ့တယ္။
The Id ရဲ႕အလုုပ္က လူတေယာက္ရဲ႕အေျခခံလိုုအပ္ခ်က္ေတြ၊ လိုုခ်င္စိတ္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းရယူလိုုက္ဖိုု႔ မသိစိတ္ရဲ႕စြမ္းအားကေန လွံႈ႕ေဆာ္ရာေနရာျဖစ္တယ္။ Id ဟာ လူတေယာက္မွာ ဖြားဘက္ေတာ္အျဖစ္ ေမြးစကတည္းက အတူပါလာတဲ့ အဦးဆံုုး စရိုုက္လကၡဏာအစိတ္အပိုုင္းတခုုျဖစ္ၿပီး မသိစိတ္တခုုအျဖစ္ ကိန္းေနတာပါ။ အျခား ႏွစ္ခုုျဖစ္တဲ့ The ego နဲ႔ The superego မဖြ႔ံၿဖိဳးခင္မွာ ကေလးတေယာက္ရဲ႕ လိုုအပ္သမွ်ကိုု Idကပဲ ဦးေဆာင္ ေတာင္းဆိုုသြားတာပါပဲ။ Idဟာ Pleasure principle ခ်မ္းသာမူအဓိက ဥပေဒသနဲ႔ ေနတယ္။ ေနေပ်ာ္မွဳကိုု လိုုလားတယ္။ သက္ေတာင့္သက္သာျဖစ္မွႈကိုု မက္ေမာတယ္။ လိုုတရျဖစ္ခ်င္စိတ္နဲ႔ေနတယ္။ လူတေယာက္ရဲ႕ငယ္ဘဝမွာ Id ရဲ႕ေတာင္းဆိုုမွႈနဲ႔ပဲ မသိစိတ္ဦးေဆာင္ကာ အရာရာလိုုအပ္သမွ် တတ္ႏိူင္တဲ့နည္းနဲ႔ ေတာင္းဆိုုခဲ့တာေတြခ်ည္းပဲျဖစ္တယ္လိုု႔ ဆိုုတယ္။ 
Idဟာ Primary Process ေပၚမွာ အေျခခံၿပီး ယာယီလိုုခ်င္စိတ္ေတြကိုု ေျဖသိမ့္တယ္။ ေရဆာေနတဲ့လူဟာ ခ်က္ခ်င္းေရမေသာက္ႏိူင္ေသးတဲ့အခိုုက္အတန္႔မွာ ေရေအးေအးျဖည့္ထားၿပီး ေဘးပတ္လည္မွာ ေရေတြသီးေနတဲ့ ဖန္ခြက္တခြက္ကိုု စိတ္ထဲျမင္ေယာင္ကာ တံေတြးမ်ိဳခ်ေနတတ္တာမ်ိဳးပါပဲ။ Freudက IDကိုု "dark, inaccessible part of our personality" လိုု႔ ဖြင့္ဆိုုသတ္မွတ္ခဲ့သလိုု လူတေယာက္ခ်င္းစီရဲ႕ IDဟာ ေျခရာခံဖိုု႔ အခက္ခဲဆံုုးျဖစ္တယ္လိုု႔ ဆိုုခဲ့တယ္။
ေမြးစ ကေလးငယ္တေယာက္နဲ႔ မိဘတိုု႔အၾကား ခံစားဆက္သြယ္မွႈစတင္ခ်ိန္မွာပဲ ID ဟာ စတင္အလုုပ္လုုပ္ပါေတာ့တယ္။ တျဖည္းျဖည္းၾကီးျပင္းလာတာနဲ႔အမွ် မိဘေတြ၊ မိသားစုုေတြဆီကေန အမူအက်င့္၊ ယံုုၾကည္မွႈ၊ စိတ္ေနသေဘာထား၊ အေျပာအဆိုု အေနအထိုုင္ စတာေတြအားလံုုးကိုု ရယူႏိူင္သမွ်၊ ရယူခ်င္သမွ် ရယူကာ သူ႔အပိုုင္အျဖစ္ ယူပါတယ္။ အားလံုုးဆီက စုုေပါင္းစပ္ေပါင္းေတြကိုု “သူ” လိုု႔ လုုပ္လိုုက္ပါတယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ဟာ ေမာင္ျဖဴကိုု ေမာင္ျဖဴ ၊ ေမာင္နီကိုု ေမာင္နီ ျဖစ္ေစျခင္းရဲ႕ အစပ်ိဳးျခင္းလိုု႔ ဆိုုႏိူင္ပါတယ္။ 
ေနာက္တဆင့္အေနနဲ႔ ကေလးငယ္မွာ The egoအစပ်ိဳးျခင္းကိုု ေျပာပါမယ္။ 
အျမဲ လိုုတရေနတဲ့ကေလးတေယာက္ဟာ သူ လိုုခ်င္တာကိုု မရရင္ျဖစ္ေစ၊ သူရဲ႕ၾကည့္မွန္တခ်ပ္လိုု တြယ္တာရတဲ့မိဘေတြနဲ႔ ခြဲခြာရရင္ျဖစ္ေစ ego စတင္သက္ဝင္လာပါေတာ့တယ္။ ၾကီးျပင္းမွႈရဲ႕သေဘာမွာ ခြဲခြာက်န္ရစ္ရျခင္းလည္း ပါတယ္ ဟုုတ္လား၊ ၾကီးျပင္းလာတာနဲ႔အမွ် ကေလးဟာ ကေလးထိန္းေက်ာင္းပိုု႔ခံရမယ္၊ ေက်ာင္းသြားရေတာ့မယ္ေပါ့။ ဒီေနရာမွာ ကေလးဟာ တခ်ိန္လံုုးအတူေနေနက် မိဘနဲ႔ ခြဲရၿပီ။ ဒါဟာ The IDနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဖက္ျဖစ္တယ္။ အျမဲတေစ ခ်မ္းသာေနရတဲ့ကေလး၊ လိုုတရေနတဲ့ကေလးဟာ သူ မလိုုခ်င္တဲ့ ခြဲခြာရမွႈကိုု ဆန္႔က်င္ဖိုု႔ egoရဲ႕လွံႈ႔ေဆာ္မွႈေနာက္ လိုုက္ရပါေတာ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ဟာ မိမိကိုုယ္ကိုု ခ်စ္တတ္ျခင္းဆိုုတဲ့ Narcissism ပါ တပါတည္း အားေကာင္းစျပဳလာခ်ိန္ေပါ့။
ေနာက္တဆင့္မွာေတာ့ ကေလးဟာ ၾကီးျပင္းလာတာနဲ႔အမွ် လူတေယာက္ရဲ႕ အရည္အခ်င္း၊ အဆင့္အတန္း ဒါေတြကိုု တျခားသူေတြဆီမွာ ေတြ႔လာ၊ သေဘာေပါက္လာရၿပီး သူ႔ရဲ႕ၾကီးျပင္းလာရမွႈအေနအထား အေျခအေနေတြနဲ႔ကိုုက္ညီစြာ သေဘာထားတူမွ်သူေတြနဲ႔ အုုပ္စုုဖြဲ႔တတ္လာတဲ့ အဆင့္ပါပဲ။
တခ်ိန္တည္းမွာပဲ Superego ဟာ စတင္ႏိုုးၾကားလာတယ္။ မိဘနဲ႔ လူမွႈပတ္ဝန္းက်င္ အသိုုင္းအဝန္းေတြက ညႊန္ျပတဲ့ ျပဌာန္းခ်က္ေတြ၊ တားျမစ္ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ၊ လုုပ္ပိုုင္ခြင့္ေတြ၊ က်င့္ဝတ္ေတြရဲ႕ စည္းမ်ဥ္း ထိန္းခ်ဳပ္မွႈေတြနဲ႔ အရာရာကိုုယ့္သေဘာေဆာင္ေနတဲ့ The ID ထိပ္တိုုက္အေတြ႔မွာ Superegoဟာ မီးထပြင့္သလိုု ရုုပ္လံုုးေပၚလာေတာ့တာပဲျဖစ္တယ္။ 
နိဂံုုးခ်ဳပ္အေနနဲ႔ေျပာရရင္ေတာ့ The ID ကေနမွ ego နဲ႔ superego ေတြ ရင့္သန္လာရတယ္။ အဲဒီ သံုုးခုုေပါင္းစည္းျခင္းဟာ လူတေယာက္ရဲ႕ ပင္ကိုုယ္စရိုုက္ျဖစ္တယ္လိုု႔ ဆိုုႏိူင္ၿပီး၊ ေရခဲေတာင္ရဲ႕ ေရေအာက္ထဲက ေတာင္ေျခအၾကီးၾကီးလိုု မွန္းဆရခက္တဲ့ မသိစိတ္ေတြရဲ႕ၾကီးစိုုးမွႈမ်ားလြန္းတဲ့ လူတေယာက္ရဲ႕ စရိုုက္ ျဖစ္တည္မွႈေတြကိုု အျခားတေယာက္ကသိႏိူင္ဖိုု႔ဆိုုတာ…..။


ခ်စ္ၾကည္ေအး

#SigmundFreud'sTheory~

Reading list: 
  • Id, Ego and Superego By Saul McLeod
  • Freud's Theory of the Id in Psychology 
  • What Are the Id, Ego, and Superego? By Kendra Cherry

ImageCrd:  Simplypsychology.org

No comments:

Post a Comment

ေကာ္မန္႔မ်ားအတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ထင္ျမင္ခံစားရသလိုသာ ေရးခဲ့ပါရွင္

ကိုုယ္ ခ်စ္တဲ့ကဗ်ာ

ႏွင္းေတြ တကယ္ရွိခဲ့ဖူးတယ္

ႏွင္းေတြဘယ္တုန္းကမွ မက်တဲ့ၿမိဳ႕မွာ ကြၽန္မေနတယ္ ျဖစ္ႏိူင္တာမျဖစ္ႏိူင္တာ ကြၽန္မ မပိုင္တဲ့အရာ ေမွ်ာ္လင့္တတ္ရံုပါ... အဲဒီမနက္ လက္ဘက္ရည္ဝိုင္...